Σύντομα θα έχουμε έναν εργαζόμενο για έναν συνταξιούχο λόγω της υπογεννητικότητας
Ζητήματα όπως η γήρανση του πληθυσμού, οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις των δημογραφικών μεταβολών, και οι προοπτικές που προσφέρει η μετανάστευση ήταν μερικά από τα κύρια θέματα που συζητήθηκαν στο «1ο Συνέδριο για την Δυναμική των Πληθυσμών και για την Οικονομική Ευημερία».
Το Συνέδριο που οργάνωσαν το Κέντρο Κρήτης του ΟΟΣΑ για τους Πληθυσμούς, το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών και ο Δήμος Χανίων με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης, πραγματοποιήθηκε την Δευτέρα, 4 Νοεμβρίου 2024, στα Χανιά με τη συμμετοχή κορυφαίων εκπροσώπων από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα και διακεκριμένων επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Στο φλέγον θέμα της υπογεννητικότητας ήταν αφιερωμένο το πάνελ με τίτλο: «Demographic changes: Drivers, challenges and policy options» (Δημογραφικές αλλαγές: Παράγοντες, προκλήσεις και πολιτικές επιλογές). Κατά την εισήγησή του, ο Tito Boeri, Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Bocconi της Ιταλίας, τόνισε ότι «το κυρίαρχο πρόβλημα της εποχής μας δεν είναι ότι ζούμε πολύ περισσότερο, αλλά ότι αυξάνεται η υπογεννητικότητα». Επισήμανε δε, ότι η πραγματικότητα αυτή δύσκολα μπορεί να αντιμετωπιστεί και κατά συνέπεια, «χρειαζόμαστε μετανάστες και ένα νέο αφήγημα, καθώς επίσης και μία καλύτερη ισορροπία στις οικογενειακές ευθύνες.» Έκρουσε, παράλληλα, τον κώδωνα του κινδύνου, λέγοντας ότι είναι κοντά η στιγμή που θα έχουμε έναν εργαζόμενο για έναν συνταξιούχο, υπογραμμίζοντας ότι το μεγάλο πρόβλημα είναι πως «η υπογεννητικότητα αυξάνεται περισσότερο απ' όσο αναμέναμε» και αυτή «η τάση δύσκολα ανατρέπεται».
Πρότεινε δε, να περάσουμε από έναν δημογραφικό χειμώνα σε μία νεανική άνοιξη, σημειώνοντας εμφατικά ότι «η καινοτομία συνδέεται με τους νέους ανθρώπους». Ως μία δόκιμη λύση σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα πρότεινε τη μετανάστευση, χωρίς ωστόσο να παραλείψει ότι το ερώτημα σχετικά με αυτήν συνοδεύεται με σειρά αντιδράσεων στο πολιτικό σκηνικό. Ως εκ τούτου, παρατήρησε πως «αυτό που χρειάζεται είναι να αναδιαμορφώσουμε το αφήγημα».
Στη συνέχεια, ο Γενικός Γραμματέας Δημογραφικής και Στεγαστικής Πολιτικής του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, κ.Κωνσταντίνος Γλούμης-Ατσαλάκης, δήλωσε ότι «η κοινωνική διάσταση του θέματος είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς η κοινωνική συνοχή κάνει μια χώρα πιο λειτουργική.»
Δίνοντας τη διάσταση των πραγμάτων, ανέφερε ότι στην Ελλάδα από το 2011 οι θάνατοι είναι περισσότεροι από τις γεννήσεις, ενώ πλέον το μεγαλύτερο ποσοστό των Ελλήνων είναι άνω των 46 ετών. Αυτό, όπως παρατήρησε, προκαλεί προβλήματα και στην κοινωνική συνοχή, αλλά και στην παραγωγή πλούτου στη χώρα. Επιπλέον, κ. Γλούμης-Ατσαλάκης υπογράμμισε ότι «πρέπει να εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας στην αντιμετώπιση των συνεπειών αυτής της κατάστασης», υπογραμμίζοντας ότι η παρούσα κυβέρνηση ίδρυσε εξειδικευμένο Υπουργείο. Συνεχίζοντας, αναφέρθηκε στους βασικούς άξονες του εθνικού σχεδίου δράσης, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει:
- την παροχή κινήτρων για την αύξηση των γεννήσεων με την οικονομική και κοινωνική ενίσχυση των οικογενειών,
- την ενίσχυση της εργασίας για συγκεκριμένες κατηγορίες του πληθυσμού (γυναίκες, ΑΜΕΑ, εργαζόμενοι άνω των 55 ετών),
- την αντιμετώπιση του brain drain,
- την διαχείριση των θεμάτων της 3ης ηλικίας,
- την τοπική ανάπτυξη και καινοτομία και
- διαρκή έρευνα στο ζήτημα του δημογραφικού.
Από την πλευρά της, η Βουλευτής Χανίων της Νέας Δημοκρατίας, κα. Σέβη Βολουδάκη, ανέφερε ότι αποτελεί λόγο ανησυχίας το γεγονός ότι ο αριθμός των θανάτων είναι μεγαλύτερος από αυτόν των γεννήσεων. Υπογράμμισε δε την ανάγκη ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής. Για τη διασφάλιση αυτής της συνθήκης θα πρέπει να υπάρχουν βρεφονηπιακοί σταθμοί, ολοήμερα σχολεία και παράλληλη στήριξη των παιδιών στο σχολείο. Επισήμανε με έμφαση την ανάγκη στήριξης των οικογενειών όσον αφορά στο στεγαστικό, λέγοντας ότι ήδη γίνονται προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση. Χαρακτήρισε επίσης σύνθετο ζήτημα το μεταναστευτικό, που γίνεται ακόμα πιο δύσκολο λόγω της κλιματικής αλλαγής. Τέλος, επεσήμανε ότι στη χώρα μας παρατηρούμε μία τάση brain gain, που οφείλεται στις καλύτερες σημερινές συνθήκες της ελληνικής οικονομίας.
Ακολούθησε ο S (Subu) V Subramanian, Καθηγητής Υγείας του Πληθυσμού και Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, ο οποίος χαρακτήρισε επιστημονική επιτυχία το ότι ο σύγχρονος άνθρωπος ζει περισσότερα χρόνια. Παρά το γεγονός αυτό, επεσήμανε ότι «δεν έχει αυξηθεί τόσο πολύ ο μέσος όρος του ανώτατου ορίου ζωής», θέτοντας στο τραπέζι τα ζητήματα υγείας που ακολουθούν την 3η ηλικία, όπως είναι η άνοια και γενικότερα η γνωστική εξασθένηση.
Με τη σειρά του, ο κ. Βλασταράκης, Group Chief Marketing Officer στη Eurobank SA, υποστήριξε ότι ο ιδιωτικός τομέας έχει ρόλο στη συζήτηση περί δημογραφικού, καθώς «πρέπει κι εμείς να κάνουμε μία σειρά πραγμάτων». Τόνισε ότι είναι σαφές ότι η μεγαλύτερη πρόκληση για τις χώρες της δύσης είναι το δημογραφικό και πρόσθεσε ότι στην Eurobank -σε πρώτη φάση- «χρηματοδοτήσαμε μία έρευνα με την οποία δεν εξετάσαμε μόνο τις προκλήσεις, αλλά φτάσαμε σε προτάσεις με βάση και την εμπειρία άλλων χωρών». Αφού επισήμανε ότι έχουν αλλάξει οι προτεραιότητες μέσα στις δεκαετίες, υποστήριξε ότι το κοινωνικό ζήτημα είναι εξαιρετικά σημαντικό, πέραν των οικονομικών. Επίσης, αναφέρθηκε σε μία σειρά πρωτοβουλιών που έχει λάβει η Eurobank σε συνεργασία με σχετικές ΜΚΟ για την αντιμετώπιση της υπογεννητικότητας, όπως δωρεάν ivf, σεμινάρια σε θέματα οικογένειας, προσφορά εργασίας σε απομακρυσμένες περιοχές του Έβρου και του Βορείου Αιγαίου.
Το πάνελ συντόνισε η Μαρία Γαβουνέλη, Πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Κέντρου ΟΟΣΑ στην Κρήτη. Στο εισαγωγικό της σχόλιο τόνισε ότι «οφείλουμε να εξετάσουμε τι πρέπει να κάνουμε για να αξιοποιήσουμε τις υπάρχουσες δυναμικές υπέρ μας». Τέλος, υπογράμμισε την ανάγκη να διαπιστώσουμε πώς θα αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα του δημογραφικού, σημειώνοντας ότι «στην Ελλάδα ήδη μιλάμε για άλλους, εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης».
