Οι διαταραχές του ύπνου και πώς αντιμετωπίζονται

Είναι πλέον σαφές στην επιστημονική κοινότητα πως μια από τις επιτακτικές προϋποθέσεις για το «ευ ζην» και για μια ισορροπημένη λειτουργία όλων των συστημάτων του οργανισμού είναι ο ήρεμος, επαρκής και αναζωογονητικός ύπνος.

Ο φυσιολογικός ύπνος ξεκουράζει και ισορροπεί όλα τα συστήματα και κυρίως το νευρομυϊκό και το καρδιαγγειακό, και παράλληλα επιτρέπει την εμπέδωση της μνήμης και την «επιδιόρθωση» των λειτουργιών του εγκεφάλου. Η φυσιολογική εναλλαγή των σταδίων του ύπνου (REM-ονειρικός ύπνος και στάδια 1,2 και 3 non -REM) είναι αναγκαία για έναν αναζωογονητικό ύπνο. Μήπως λοιπόν ήρθε ο καιρός να δώσουμε στον ύπνο μας και τις διαταραχές του τη σημασία που τους αξίζει;

Ο σύγχρονος άνθρωπος πολύ συχνά υποφέρει από διαταραγμένο ύπνο, είτε με τη μορφή της αϋπνίας ή με τη μορφή των διαταραχών της αναπνοής στον ύπνο, δηλαδή των διαφόρων μορφών υπνικής άπνοιας που κατακερματίζουν τον ύπνο. Επίσης, οι κινητικές διαταραχές στον ύπνο (τινάγματα, περιοδικές κινήσεις άκρων κλπ) και άλλα σύνδρομα προκαλούν ημερήσια υπνηλία.

Ιδιαίτερα το σύνδρομο υπνικής άπνοιας μπορεί να αφορά στο 4-6% των ενηλίκων και χαρακτηρίζεται από νυχτερινά συμπτώματα (βαρύ ροχαλητό με παύσεις, ξυπνήματα με αίσθημα πνιγμονής, νυκτουρία) αλλά και ημερήσια συμπτώματα (υπνηλία, πρωινούς πονοκεφάλους και «βαρύ κεφάλι», χαμηλές πνευματικές επιδόσεις προσοχής, μνήμης ή συγκέντρωσης). Σύμπτωμα της κατάστασης αυτής μπορεί να είναι και η έλλειψη σεξουαλικού ενδιαφέροντος ή και η στυτική δυσλειτουργία.

Άτομα που πάσχουν από υπέρταση (δύσκολα ρυθμιζόμενη), αρρυθμίες (κολπική μαρμαρυγή), χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια αλλά και νευρολογικές καταστάσεις (νόσος Parkinson, ισχαιμική εγκεφαλοπάθεια, άνοια) όταν παρουσιάζουν κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα έχουν μεγάλη πιθανότητα να υποφέρουν από διαταραχές της αναπνοής στον ύπνο και να μην το γνωρίζουν! Εφόσον είναι υπέρβαροι ή και καπνιστές, οι πιθανότητες για υπνική άπνοια αυξάνονται ακόμη περισσότερο.

Οι επιπτώσεις της υπνικής άπνοιας επιφέρουν αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο (έμφραγμα, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, υπερτασική κρίση κλπ), κίνδυνο εμπλοκής σε τροχαία ατυχήματα λόγω υπνηλίας, αλλά και προβλήματα στην προσωπική, κοινωνική και επαγγελματική ζωή του ατόμου που υποφέρει από χρόνια κόπωση, υπνηλία ή και κατάθλιψη λόγω της κακής ποιότητας ύπνου.

Στους ασθενείς με χρόνιες πνευμονοπάθειες ή καρδιακή ανεπάρκεια, η ύπαρξη συνδρόμου υπνικής άπνοιας που δεν θεραπεύεται προκαλεί επιδείνωση της ήδη κακής οξυγόνωσης και επιτάχυνση της έκπτωσης της καρδιακής ή πνευμονικής λειτουργίας.

Για την έγκαιρη ανίχνευση των ασθενών αυτών, έχουν αναπτυχθεί χρήσιμα ερωτηματολόγια που προβλέπουν την πιθανότητα να πάσχεις από σύνδρομο υπνικής άπνοιας, όπως το «Stop-Bang» της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας.

Η υπνική άπνοια αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με χρήση συσκευών μέσω μάσκας στο πρόσωπο που προστατεύουν από την απόφραξη των αεραγωγών, ή με ενδοστοματικές συσκευές που βελτιώνουν το εύρος του αεραγωγού ή και με ΩΡΛ επέμβαση ανάλογα με τις ενδείξεις σε κάθε ασθενή. Φυσικά, παράγοντες που επιτείνουν το πρόβλημα (παχυσαρκία, κάπνισμα, κακές συνήθειες ύπνου, κατανάλωση αλκοόλ, έκθεση σε οθόνες με μπλε φως, ανεπαρκής χρόνος ύπνου λόγω υποχρεώσεων κ.ά.) θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια να απομακρυνθούν ή έστω να βελτιωθούν.   

Για την αϋπνία συνιστώμενη θεραπευτική αντιμετώπιση θεωρείται η γνωσιακή/συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, καθώς το όφελος των υπνωτικών χαπιών είναι περιορισμένο τόσο σε διάρκεια όσο και σε αποτελεσματικότητα.

Στις άλλες διαταραχές ύπνου (παραϋπνίες, υπερυπνίες, κινητικές διαταραχές κ.ά) υπάρχουν φαρμακευτικές θεραπείες που θα επιλεγούν προσεκτικά από τον ειδικό γιατρό.

Αν λοιπόν αναγνωρίζεις κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, απευθύνσου άμεσα σε ειδικό ιατρείο μελέτης ύπνου. Ο ειδικός γιατρός θα σε καθοδηγήσει τόσο στη διάγνωση όσο και στην αντιμετώπιση μιας κατάστασης ύπουλης που μπορεί να σε …πιάσει στον ύπνο!